آسیب شناسی روانی پارانوئیا
آسیب شناسی روانشناختی بیماری پارانوئیا
تنظیم: دکتر سعید ملیحی الذاکرینی
اختلال شخصیت پارانوئید:
- ملاکهای تشخیصی: بی اعتمادی و بد گمانی فراگیر نسبت به دیگران، چنانکه نیات و انگیزه های آنها بدخواهانه تعبیر می شود. این حالت از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف به چشم می خورد، و با چهار مورد (یا بیشتر) از موارد زیر مشخص می گردد:
- بدگمانی، بی پایه و اساس، درباره اینکه دیگران استثمارگر، آسیب زننده، یا فریبکار هستند.
- اشتغال ذهنی با تردیدهای نا موجه درباره وفاداری یا قابل اعتماد بودن دوستان و آشنایان.
- عدم تمایل برای اعتماد به سایرین به دلیل ترس بی دلیل از اینکه اطلاعات ارائه شده بر ضد وی به کار خواهند رفت.
- در پس اظهارات بی غرضانه یا رویدادهای خوش خیم، معانی تحقیر آمیز یا تهدید کننده پنهانی بیابد.
- کینه جویی پایدار (یعنی اهانت ها، بی حرمتی ها، یا بی اعتنایی ها را نمی بخشد).
- تلقی حمله به منش یا شهرت خود که برای دیگران واضح نبوده و به سرعت نسبت به آنها واکنش خشمگینانه نشان دهد یا به حمله متقابل بپردازد.
- بروز بدگمانی های مکرر و بی دلیل درباره وفاداری همسر
- حالت مذکور منحصرا در سیر اسکیزوفرنیا، اختلال دوقطبی یا اختلال افسردگی توام با تظاهرات روانپریشی، یا اختلال روانپریشی دیگر رخ نداده و نیز ناشی از اثرات فیزیولوژیکی یک بیماری طبی دیگر نیست.
انواع پارانوئید:
- توهم خیانت
- توهم خیانت جنسی
- توهم خودبزرگ بینی Megalomania
- توهم شکنجه
- توهم جسمی somatic hypochondriasis delusions
- توهم اورتومانیا
پارانوئید بعنوان یک نوع هذیان در اسکیزوفرنیا:
هذیانها، باورهای تثبیت شده ای هستند که با وجود شواهد علیه آنها قابل اصلاح و تغییر نیستند. محتوای هذیان ها متفاوت است و می تواند شامل هذیان گزند و آسیب (مثلا باور اینکه فرد توسط شخص، سازمان یا گروهی دچار آزار و آسیب یا امثالهم می شود) باشد که از همه انواع دیگر هذیانها شایعتر است.
اختلال هذیانی:
یکی از انواع اختلال هذیانی، هذیان گزند و آسیب است که در آن فرد باور دارد علیه او توطئه‌ای در جریان است یا تحت تعقیب است و یا می‌خواهند او را مسموم کنند، سرش را کلاه بگذارند، مورد بدگویی قرار گرفته، آزارش می‌دهند یا برایش پاپوش دوخته‌اند.
رابطه میان اضطراب و افکار پارانوئید
افکار پارانوئید نوعی افکار اضطرابی هستند. «اضطراب» می تواند باعث “پارانویا” شود و روی آنچه که شما نسبت به آن دچار “پارانویا” شده اید و میزان دوام افکار تأثیر بگذارد. اما افکار پارانوئید هم می توانند باعث اضطراب شوند.
”اختلال شخصیت مرزی”
این اختلال هم باعث نوسانات احساسی سریع می شود به گونه ای که ممکن است یک لحظه فردی را بپرستید و لحظه ای بعد از او بیزار باشید. این اختلال می تواند باعث ایجاد *”افکار پارنوئید” و حتی “پارانویای بالینی” در برخی افراد هم شود.
پارانوئید از دیدگاههای مختلف:
- از دیدگاه روانکاوی
پارانویا فرافکنی معکوس در عدم ارضای تمایلات ناشی از غریزه حیات و زندگی (عشق) است.
- از دیدگاه اجتماعی
در این حوزه مواردی که در بروز و و تقویت افکار پارانوئید موثرند آورده شده است:
- تآکید بر نیات پنهان و کم اهمیت دانستن صورت یک رویداد یا رفتار مشاهده شده ، بجای تحلیل رفتار ، نیات پس رفتار اهمیت دارد.
- عدم درک و مستدل نبودن علل هزینه هایی که فرد در گذشته پرداخته .
- علت شکست های من ، خودم نبودم ، دیگران بوده اند
- تراشیدن یک نیت پنهان برای رفتارهای ظاهری
- تظاهر و ریاکاری
- احساس تهدید از جانب اجتماع
- ناامن بودن فضای اجتماعی
- پارانوئیا یک پدیده اجتماعی پیچیده است
- پارانوئیا یک مکانیسم روانی اجتماعی تکامل یافته در تاریخ تکامل روانی اجتماعی نوع بشر است
- رقابت های ناسالم در جامعه
- پارانوئیا یک علامت پاتولوژیک از یک اختلال روانی نیست . واکنشی است به ناهنجاری اجتماعی
- ضعف در توانایی های شناخت اجتماعی
- پارانوئیا تفکری است ناشی از فشارهای ناشی از انتخاب اجتماعی و تکامل اجتماعی
- عناصر اصلی تفکر پارانوییدی : اعتقاد به وقوع آسیب و انتساب قصد آسیب به دیگران
- نگرانی های مستمر در خصوص اهداف و نیت های دیگران
- باورهای اجتماعی همراه با تعصب شناختی
- واکنش به رتبه بندی و طبقه بندی های اجتماعی و اقتصادی
- عدم انسجام اجتماعی به افکار پارانوییدی منجر می شود
- تجربه قربانی شدن
- سوء مصرف مواد
- آسیب های روانی پس از ضایعه
- ارزیابی تهدید های پیوسته
- رقابت دائم درون و بین گروه ها
- سوء برداشت از مرزهای بین فردی و گروهی
- پیش‌داوری بر اساس اعتقادات آمیخته با تعصب
- سلسلهٔ علت و معلولی وقایع در عالم واقعیت بسیار پیچیده است
نگارنده نوشتار: دکتر سعید ملیحی الذاکرینی
درصورت تمایل به تعیین وقت مشاوره با دکتر ملیحی اینجا را کلیک کنید.
